دولت روحانی با دستگاه سرکوب همکاری کرد/گفتگوی علی کلائی با رضا خندان

خط صلح: با گذشت هشت سال از دولت حسن روحانی، زمان آن فرا رسیده است که کارنامه دولت در حوزه حقوق شهروندی و حقوق بشر مورد بررسی و مداقّه قرار بگیرد. بیست و چهار سال هم هست که از دوم خرداد ۷۶ و آغاز دولتی که بعدها به دولت اصلاحات معروف شد می‌گذرد. آیا دولت‌ها در جمهوری اسلامی‌ایران امکان و توان صیانت از حقوق بشر و حقوق شهروندی را دارند؟ آیا دولت‌های آمده و مستقر، بالاخص دولت روحانی در این حوزه قدمی‌برداشته‌اند؟ و با توجه به رخدادهایی چون دی۹۶ و آبان۹۸ و خشم موجود در جامعه، چه باید کرد؟
در این خصوص و با تمرکز بر دولت روحانی و قیاسش با دولت پیشین آن، به سراغ رضا خندان، روزنامه‌نگار و همسر نسرین ستوده، وکیل دربند رفتیم تا این بحث را با او در میان بگذاریم. آقای خندان و خانم ستوده، سال‌هاست که از زمره تلاشگران حوزه حقوق بشر در ایران‌اند و بیش از یک دهه است که مستمرا با نهادهای امنیتی و قضایی جمهوری اسلامی‌سروکار دارند و مرتبا طعم زندان و آزار و اذیت این نهادها را به جان چشیده‌اند. رضا خندان اما در گفتگو با خط صلح می‌گوید که انتظار داشتیم که روحانی و دولتش از قربانیان نقض حقوق بشر دفاع کنند و اما روحانی و دولتش نه تنها «در خصوص حقوق شهروندی و جلوگیری از تعدی نهادهای امنیتی و قضایی به حقوق شهروندی کاری نکردند، بلکه با سرکوب هم همراهی کردند.» او تجربه تلاش دو دهه و نیم اخیر برای پیشبرد گفتمان حقوق بشر و حقوق شهروندی درون ساخت حاکمیت فعلی را شکست خورده می‌داند و می‌گوید که «اگر دولت‌هایی که تا حال آمده‌اند اراده نکردند، بنابراین در این سیستم هیچ دولتی امکان حضور ندارد که بتواند چنین اراده‌ای بکند. افرادی هم که قدرت و توان دارند، قطعا اجازه ورود و یا توانایی ورود را ندارند.»
آقای خندان همچنین در پی پرسشی در خصوص خشم انباشته شده در جامعه پسا آبان ۹۸ به ماهنامه خط صلح می‌گوید که «ما ناگزیر از آموزش هستیم.» و «ناگزیریم که از تجربه کشورهای دیگر یاد بگیریم. و به شهروندان آموزش بدهیم.» او بر این باور است که این مسئله «مسئولیت فعالان حقوق بشر را بسیار زیاد می‌کند.»
رضا خندان همچنین ادامه می‌دهد که «آن چیزی که در دنیا به عنوان مبارزات خشونت پرهیز یاد شده مفهومش این نیست که ما دست روی دست بگذاریم و حکومت هر خشونتی انجام بدهد و ما هیچ اقدامی‌نکنیم. بلکه وقتی می‌گویند مبارزات خشونت پرهیز، واژه مبارزاتش هم هست. یعنی آن طور نیست که بگوییم که حکومت خشونت کند و ما خشونت پرهیزی کنیم. ما مبارزات خشونت پرهیز داریم.»
مشروح گفتگوی خط صلح با رضا خندان، روزنامه‌نگار و تلاشگر حقوق بشر در ذیل از نظر شما می‌گذرد: